Ziekenhuisrekeningen zijn onbegrijpelijk. De Nationale ombudsman oordeelt hard in een vernietigend rapport.
Fatima is bij de gynaecoloog geweest: een intakegesprek, een lichamelijk onderzoek en een labonderzoek. Een bezoekje van hooguit tien minuten. De rekening: 1.990 euro.
Het is een van de voorbeelden die de Nationale ombudsman geeft in een vernietigend rapport over ziekenhuisrekeningen. Daarin is vooraf voor burgers geen inzicht in te krijgen. En als de nota dan met grote vertraging komt, is die niet te begrijpen en voelen burgers zich dikwijls 'belazerd' omdat de kosten in geen verhouding staan tot de gedane medische verrichtingen. Daardoor verliest de burger zijn vertrouwen in het zorgstelsel, constateert de ombudsman. „Het belang van de patiënt is volledig uit het oog verloren."
Het voorbeeld van Fatima is nog niet afgelopen. Zij komt erachter dat het consult bij een gynaecoloog maximaal 180 euro mag kosten. Waar de rest van de kosten vandaan komt is onduidelijk. Ziekenhuis en zorgverzekeraar wijten dat aan het gebruik van ruimten en middelen, iets wat Fatima zich nauwelijks kan voorstellen. Patiënten die opheldering vragen over hun doktersrekening worden dikwijls van kastje naar de muur gestuurd; van verzekeraar naar ziekenhuis. Fatima is niet overtuigd van haar factuur, maar helaas moet zij toch betalen, althans het eigen risico.
Fatima is een gefingeerde naam in het rapport van de Nationale Ombudsman, maar de casus is gebaseerd op werkelijke klachten die Consumentenbond en ombudsman binnenkregen op hun gezamenlijke meldpunt.
Dat werd geopend na aanhoudende signalen over misstanden bij ziekenhuisrekeningen. Die zijn gaan wringen nu het eigen risico van burgers razendsnel is verhoogd. Van 150 euro in 2008 naar 375 euro heden. Dat deel van de rekening moet de patiënt altijd zelf betalen, ook al valt de zorg in het 100 procent gedekte basispakket.
Er is een aantal oorzaken voor de misstanden. Allereerst ontstond een complex declaratiesysteem „over de hoofden van burgers heen". Dat sluit niet aan op de leefwereld van burgers. Ze krijgen geen inzicht in de kosten, noch vooraf noch achteraf. De declaraties zijn gebaseerd op gemiddelde prijzen. In deze schijnsolidariteit betaalt de onfortuinlijke passant met een hoofdwond op de poli voor de collega-patiënten die zich met veel duurdere zorgklachten bij de spoedpost melden. Leg dat maar eens uit.
Is dat wel redelijk en billijk? De patiënt betaalt via zijn verplichte eigen risico. Dat gaat direct ten koste van het vertrouwen in het Nederlandse zorgstelsel. En dat probleem herkent en erkent de minister van Volksgezondheid niet „in volle omvang."
Tegelijkertijd is de hervormingsagenda van minister Schippers (Zorg, VVD) hoofdzakelijk gebaseerd op de calculerende, zelfstandig opererende, rationeel handelende burger.
Maar hoe moet dat als de kosten niet bekend zijn vooraf? Als de prijsafspraken tussen zorgverzekeraars en ziekenhuizen uit concurrentieoogpunt niet openbaar zijn? Hoe kan de burger een hoger eigen risico kiezen als niemand weet wat een behandeling kost?
De enige zekerheid die hij lijkt te hebben is dat hij zijn eigen risico kwijt is zodra hij het ziekenhuis binnenloopt. De overheid doet nauwelijks moeite om de burger vooraf inzicht te geven, schrijft de ombudsman. Daardoor kan hij geen goede keuze maken en dat is in strijd met de Memorie van Toelichting bij de wet die marktwerking in de zorg regelt.
De overheid zal dit eerst moeten oplossen als zij het kostenbewustzijn van burgers in de zorg wil vergroten. „De overheid lijkt zich meer bezig te houden met de vraag wat zij van burgers mag verwachten in plaats van andersom."
De overheid zal er dus, concludeert de ombudsman, eerst voor moeten zorgen dat de burger de financiering van de zorg vertrouwt. Pas daarna kan zij die burger vragen om de zorgkosten in bedwang te houden. Tot die tijd is het onrealistisch van de minister om te verwachten dat de burger verifieert of het ziekenhuis de juiste rekening bij de zorgverzekeraar indient.
Door: NRC
